لیست اصطلاحات رایج در صنعت آسانسور و معانی آنها

صنعت آسانسور یکی از بخش های حیاتی و تأثیرگذار در حوزه ساخت وساز و مهندسی ساختمان به شمار می رود. این صنعت با داشتن فناوری های پیشرفته و پیچیدگی های فنی، نقشی کلیدی در جابجایی عمودی افراد و کالاها ایفا می کند و بخشی جدایی ناپذیر از زندگی مدرن امروزی است. در عصر کنونی، ساختمان های بلندمرتبه، مراکز تجاری، بیمارستان ها و حتی خانه های مسکونی نیازمند آسانسورهای کارآمد و ایمن هستند. با توجه به تنوع تجهیزات، قطعات و فناوری های مورد استفاده در این حوزه، آشنایی با اصطلاحات رایج در صنعت آسانسور آن از اهمیت بالایی برخوردار است. این آشنایی به بهبود ارتباطات فنی، کاهش اشتباهات و افزایش بهره وری در پروژه های مرتبط کمک شایانی می کند.

هدف اصلی این مقاله، ارائه منبعی جامع و قابل اعتماد برای مهندسان، معماران، تکنسین ها و علاقه مندان به صنعت آسانسور است. در این مقاله به معرفی و توضیح اصطلاحات متداول و ضروری در این حوزه پرداخته ایم تا بتواند به عنوان مرجع کاربردی مورد استفاده قرار گیرد.

 

در این مقاله خواهید خواند:

 

1- اصطلاحات عمومی در صنعت آسانسور

آسانسور (Elevator)

وسیله ای مکانیکی و حیاتی برای جابجایی عمودی افراد و بار بین طبقات ساختمان. آسانسورها به طور معمول شامل کابین، موتور، ریل های راهنما، سیستم های ایمنی و سیستم کنترل هستند. این دستگاه ها به گونه ای طراحی شده اند که بتوانند نیازهای مختلف مانند جابجایی مسافران، حمل بار یا کاربردهای خاص را برآورده کنند.

چاهک آسانسور (Elevator Shaft)

فضای عمودی در داخل ساختمان که محل حرکت کابین آسانسور و تجهیزات مربوط به آن است. این چاهک به گونه ای طراحی می شود که تمامی اجزای مکانیکی و برقی آسانسور در آن جای گیرند و حرکت کابین به صورت ایمن انجام شود. طراحی صحیح چاهک از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا تأثیر مستقیم بر عملکرد و ایمنی آسانسور دارد.

موتورخانه (Machine Room)

مکانی که تجهیزات اصلی آسانسور از جمله موتور، تابلو فرمان، و سایر قطعات مکانیکی و الکتریکی در آن نصب می شود. موتورخانه معمولاً در بالای چاه آسانسور یا در پایین آن قرار دارد. این فضا باید به گونه ای طراحی شود که دسترسی به تجهیزات برای تعمیر و نگهداری آسان باشد و از تهویه مناسب برخوردار باشد.

تابلو فرمان (Control Panel)

یک سیستم الکترونیکی که وظیفه کنترل حرکت آسانسور، باز و بسته شدن درها، توقف در طبقات، و مدیریت ایمنی را بر عهده دارد. این سیستم مغز متفکر آسانسور محسوب می شود و برنامه ریزی و عملکرد کلی آسانسور را تحت تأثیر قرار می دهد.

ظرفیت (Capacity)

حداکثر وزنی که آسانسور می تواند جابجا کند، معمولاً برحسب کیلوگرم یا تعداد افراد مشخص می شود. رعایت ظرفیت مجاز برای ایمنی و عملکرد صحیح آسانسور ضروری است. تجاوز از ظرفیت می تواند باعث ایجاد خطرات جدی شود.

 

2- اصطلاحات مربوط به قطعات و اجزای آسانسور

کابین (Cabin)

محفظه ای که افراد یا بار در آن قرار می گیرند و توسط آسانسور جابجا می شوند. کابین ها می توانند با طراحی های مختلف و استفاده از متریال های متنوع ساخته شوند تا زیبایی، کارایی و ایمنی بهینه ای ارائه دهند. انتخاب متریال مناسب برای کابین می تواند تأثیر زیادی بر ظاهر و دوام آن داشته باشد.

ریل های راهنما (Guide Rails)

قطعات فلزی عمودی که برای هدایت و تثبیت حرکت کابین و وزنه تعادل به کار می روند. این ریل ها حرکت نرم و بدون لرزش کابین را تضمین می کنند و نقش مهمی در افزایش راحتی کاربران دارند.

وزنه تعادل (Counterweight)

وزنه ای که برای متعادل کردن وزن کابین و کاهش فشار روی موتور استفاده می شود. وجود وزنه تعادل باعث کاهش مصرف انرژی و افزایش کارایی سیستم می شود. این وزنه معمولاً از متریالی مانند بتن یا فلز سنگین ساخته می شود.

گاورنر (Governor)

یک سیستم ایمنی که سرعت آسانسور را کنترل می کند. در صورت افزایش غیرمجاز سرعت، گاورنر دستور توقف اضطراری را صادر می کند و از حوادث جلوگیری می کند. این سیستم به ویژه در ساختمان های بلند اهمیت ویژه ای دارد.

سیم بکسل (Hoist Rope)

کابل های فولادی که کابین و وزنه تعادل را به موتور متصل می کنند. این سیم ها باید دارای استحکام و انعطاف کافی باشند تا ایمنی و دوام سیستم تضمین شود. نگهداری و بازبینی منظم سیم بکسل از حوادث احتمالی جلوگیری می کند.

درب آسانسور (Elevator Door)

درب هایی که برای ایمنی و دسترسی به کابین طراحی شده اند. درب ها ممکن است در انواع اتوماتیک یا دستی باشند و در قسمت داخلی کابین و طبقات نصب می شوند. عملکرد صحیح درب ها نقش مهمی در ایمنی و راحتی کاربران دارد.

 

3- اصطلاحات مربوط به انواع آسانسورها

آسانسور کششی (Traction Elevator)

نوعی آسانسور که با استفاده از موتور و سیم بکسل، کابین را جابجا می کند. این آسانسورها به دلیل عملکرد کارآمد و سرعت بالا، معمولاً برای ساختمان های بلند و پرتردد استفاده می شوند. طراحی این نوع آسانسورها نیازمند دقت بالایی است.

آسانسور هیدرولیک (Hydraulic Elevator)

این نوع آسانسور از نیروی هیدرولیکی و جک برای حرکت کابین استفاده می کند. آسانسورهای هیدرولیک معمولاً در ساختمان های کوتاه و با تردد کمتر مورد استفاده قرار می گیرند. هزینه نصب و نگهداری این نوع آسانسور کمتر از آسانسورهای کششی است.

آسانسور بدون موتورخانه (Machine Room-Less Elevator – MRL)

آسانسوری که تجهیزات مکانیکی و الکتریکی آن به جای موتورخانه در فضای بالای چاهک نصب شده است. این طراحی فضای بیشتری در ساختمان آزاد می کند و گزینه ای مناسب برای ساختمان های مدرن محسوب می شود.

آسانسور پانوراما (Panoramic Elevator)

آسانسورهایی با دیواره های شیشه ای که منظره بیرون را به کاربران نمایش می دهند. این نوع آسانسورها معمولاً در هتل ها، مراکز تجاری و ساختمان های لوکس استفاده می شوند و تجربه ای جذاب برای کاربران فراهم می کنند.

آسانسور باربر (Freight Elevator)

آسانسوری که به طور خاص برای حمل بار طراحی شده است. این آسانسورها دارای ظرفیت و ابعاد بزرگ تر از آسانسورهای مسافربر هستند و معمولاً در انبارها و مراکز صنعتی به کار می روند. طراحی مقاوم و ایمن در این آسانسورها اهمیت زیادی دارد.

مطالعه بیشتر :

 

4- اصطلاحات مربوط به ایمنی و استانداردها

پاراشوت (Safety Gear)

سیستم ایمنی که در صورت قطع سیم بکسل یا افزایش سرعت غیرمجاز، کابین را متوقف می کند و از سقوط آن جلوگیری می کند. این سیستم یکی از اجزای حیاتی آسانسور است.

سنسور درب (Door Sensor)

سیستمی که باز و بسته شدن درب ها را کنترل کرده و از برخورد درب با افراد یا اشیاء جلوگیری می کند. این سنسورها نقش مهمی در افزایش ایمنی دارند و باید به صورت دوره ای بررسی شوند.

بافر (Buffer)

سیستمی که در کف چاهک آسانسور نصب شده و وظیفه کاهش شدت برخورد کابین با کف چاه را دارد. این قطعه به عنوان یک ضربه گیر عمل می کند و در شرایط اضطراری بسیار کارآمد است.

استاندارد EN 81

یکی از مهم ترین استانداردهای بین المللی که الزامات ایمنی و طراحی آسانسورها را تعیین می کند. رعایت این استاندارد در بسیاری از کشورها اجباری است و تضمین کننده کیفیت و ایمنی سیستم است.

سیستم نجات اضطراری (Emergency Rescue System)

سیستمی که در مواقع قطعی برق یا خرابی آسانسور، کابین را به نزدیک ترین طبقه منتقل کرده و امکان تخلیه ایمن مسافران را فراهم می کند. این سیستم از اجزای ضروری در آسانسورهای مدرن است.

 

5- اصطلاحات فنی پیشرفته

VVVF Drive

مخفف Variable Voltage Variable Frequency، سیستمی که برای کنترل سرعت و حرکت نرم تر آسانسور استفاده می شود و مصرف انرژی را بهینه می کند. این تکنولوژی به طور گسترده در آسانسورهای پیشرفته به کار می رود.

PLC (Programmable Logic Controller)

کنترلری برنامه پذیر که وظیفه مدیریت و کنترل عملکرد آسانسور را دارد و قابلیت برنامه ریزی برای عملکردهای خاص را فراهم می کند. این کنترلرها دقت و انعطاف بالایی دارند.

Load Weighing Device

سیستمی که وزن داخل کابین را اندازه گیری کرده و از حرکت آسانسور در صورت وجود اضافه بار جلوگیری می کند. این دستگاه ایمنی و کارایی سیستم را تضمین می کند.

Encoder

حسگری که اطلاعاتی مانند موقعیت و سرعت کابین را به تابلو فرمان ارسال می کند و دقت عملکرد آسانسور را افزایش می دهد. این قطعه از اجزای کلیدی در سیستم کنترل آسانسور است.

Regenerative Drive

سیستمی که انرژی تولیدشده در حین حرکت کابین به سمت پایین را بازیابی کرده و به شبکه برق بازمی گرداند، به کاهش هزینه های انرژی کمک می کند. این تکنولوژی هم از نظر اقتصادی و هم زیست محیطی مفید است.

 

نتیجه گیری

شناخت و درک اصطلاحات رایج در صنعت آسانسور برای تمامی فعالان این حوزه، از مهندسان تا مدیران پروژه، امری ضروری است. این دانش به بهبود ارتباطات فنی، افزایش کارایی پروژه ها و کاهش خطاهای احتمالی کمک می کند. توصیه می شود این اصطلاحات به عنوان یک مرجع کاربردی برای تمامی علاقه مندان و متخصصان صنعت آسانسور مورد استفاده قرار گیرد. همچنین بهره گیری از فناوری های جدید و رعایت استانداردها می تواند تأثیر مثبتی بر ایمنی و کارایی آسانسورها داشته باشد.